Platen, boeken, films of schilderijen kunnen een leven veranderen. Daarom vragen we in elk nummer naar de klassieke plaat en een ander cultuurproduct die een belangrijke rol speelden in iemands leven. De antwoorden komen telkens van iemand uit de wereld van de klassieke muziek. Dit keer is dat violiste Patricia Kopatchinskaja. Zij brengt in januari samen met het Antwerp Symphony Orchestra en onder leiding van Philippe Herreweghe het Vioolconcerto van Schumann.
Klassieke plaat
‘Ik was helemaal van de kaart bij de eerste opnames van Cecilia Bartoli. Het was mij nog nooit overkomen dat ik zo werd meegesleurd in het verhaal achter de muziek. Op dat moment was ik een student met rebelse ideeën. Ik wou alle grenzen aftasten. Ik had een grote liefde voor moderne muziek en ik componeerde zelf ook. Maar het was me tot dan toe nooit overkomen dat barokmuziek zo’n overdonderend effect op me had. Pas later heb ik Philippe Herreweghe ontdekt. Ik moet toegeven dat alles wat hij doet me dierbaar is: zijn Bruckneropnames, het Requiem van Brahms of Pierrot lunaire van Schönberg. Die opnames hebben mij niet in wezen veranderd, maar het zijn wel telkens sterke prikkels die je dag kleuren. Zo hoorde ik ooit eens een opname van een Japanse vrouw met een gebroken stem. Dan begreep ik opnieuw dat schoonheid niet zozeer met perfectie te maken heeft, maar met een sterke boodschap die recht naar het hart gaat. Met mijn eigen opnames wil ik telkens een fundamenteel statement maken. Dat was het geval bij de opname met Fazil Say, maar ook in Beethoven met Herreweghe en Tsjajkovski met Teodor Currentzis. De opname die voor mij het kostbaarste is, is Take two: een verzameling duetten met vrienden. Het is muziek geplukt uit 1000 jaar muziekgeschiedenis en het inlegboekje heb ik samen met mijn toen achtjarige dochter geschreven.’
Inspiratie uit het dagelijkse leven
‘Ook het alledaagse leven zit vol muzikale inspiratie. Ik moet nog een peuter geweest zijn toen ik naar de orthodoxe kerk ging met mijn grootmoeder. Urenlang hoorde ik het koor zingen en de gebeden die door de priester half gezongen, half gesproken werden. Sindsdien weet ik wat ‘parlandorubato’ echt betekent als componisten zoals Bartók vragen om te spelen op een manier die doet denken aan prevelen. Omdat ik uit een muzikantenfamilie kom, kan ik mij geen leeftijd zonder muziek inbeelden. Toen onze familie vanuit Moldavië naar Wenen verhuisde, oefenden we allemaal tegelijk in een flat van 39 vierkante meter, verdeeld over twee kamers. Het effect van muzikanten die door elkaar speelden, leek een beetje op de polyfonie van Charles Ives. Die heeft in zijn partituren de wirwar van simultaan gespeelde melodieën uitgewerkt. Van het opgroeien in een kakofonie van klanken heb ik geleerd om me in alle omstandigheden te focussen.
Het is moeilijk te zeggen of die sterke muzikale impulsen minder intens worden als je volwassen wordt. Toch word ik geregeld overvallen door sterke indrukken. Om een voorbeeld te geven: de muziek van de Amerikaanse componist Michael Hersch vind ik schitterend. Waarom kent niemand hem in Europa? Op de laatste editie van het festival van Luzern had ik de kans om samen te werken met Heinz Holliger: ik speelde zijn verschrikkelijk moeilijke en zonderlinge vioolconcerto onder zijn leiding. Het was een overweldigende ervaring om met zo’n complete musicus te mogen werken.’
‘Terug de partituur bij de hand nemen en je laten leiden door de impulsen van dirigent en orkestmuzikanten: dat helpt allemaal om de interpretatie telkens fris te houden. Maar om echt geïnspireerd te blijven, moet je in alles wat je doet de geest vrijlaten. Alle muzikale keuzes stel ik opnieuw in vraag. Altijd opnieuw van nul beginnen: dat houdt het brein fit.’
‘Inspiratie komt bij mij ook met het herontdekken van muziek. Dat overkwam me onlangs met Pierrot lunaire van Arnold Schönberg, honderd jaar geleden een scharnierwerk in de muziekgeschiedenis. In mijn fantasie had ik bedacht om de half gesproken, half gezongen partij ooit zelf te brengen. Ik heb er nu een jaar op geoefend en binnenkort breng ik het op scène. Een al even grote droom was om ooit in het Dies irae van Galina Ustvolskaja de slagwerkpartij te spelen. Voor dat stuk heeft de componiste een houten box laten maken: het was voor mij een heel zware opgave, maar het voelde heerlijk aan om voor een keer in de rol van slagwerker te kruipen!’
‘Als muzikant is het niet gemakkelijk om nog naar muziek te luisteren zonder een kritisch professioneel oor. Maar als een uitvoering echt overtuigend is, valt bij mij de kritische zin weg. Er zijn oude opnames van pianist Alfred Cortot die lang niet perfect zijn, maar absoluut magisch. En als ik gewoon wil genieten, is er zoveel wonderlijke muziek. Ik kan me volop ontspannen als ik luister naar de jazz van pianist Oscar Peterson of violist Stéphane Grappelli. Of gewoon een luchtige valsemusette, daar word ik vrolijk van.’
‘Met mijn eigen opnames wil ik telkens een fundamenteel statement maken.’
‘Naast het drukke leven van een rondreizend musicus en mijn rol van moeder doet het me enorm deugd om expo’s te bezoeken. In Bern, waar ik woon, gingen we onlangs naar hedendaagse Chinese kunst kijken. Op zoveel vlakken kwamen die creaties verfrissend over: zoiets ervaar je niet met Westerse kunst.’
Concert met het Antwerp Symphony Orchestra
‘Onlangs speelde ik in Antwerpen het concerto van Stravinski samen met het London Philharmonic Orchestra onder leiding van Alain Altinoglu. Het is een concerto dat ik een paar jaar geleden met dat orkest heb opgenomen, maar dan met dirigent Vladimir Jurowski. Ik zie dat concerto als een grote maskerade. Op mijn viool beeld ik karakters uit die elkaar op een gemaskerd bal uitdagen. Omdat ik het concerto vaak heb gespeeld, bestaat het risico dat er routine in de uitvoering komt. Dat routineuze wil ik absoluut vermijden. Daarom wissel ik op de tournee Stravinski af met Schumann. Ik doe mijn best om in mijn concertagenda te vermijden om vaak hetzelfde te spelen.
Terug de partituur bij de hand nemen en je laten leiden door de impulsen van dirigent en orkestmuzikanten: dat helpt allemaal om de interpretatie telkens fris te houden. Maar om echt geïnspireerd te blijven, moet je in alles wat je doet de geest vrijlaten. Alle muzikale keuzes stel ik opnieuw in vraag. Altijd opnieuw van nul beginnen: dat houdt het brein fit.’
‘Ik kijk ernaar uit om het Vioolconcerto van Schumann te spelen samen met het Antwerp Symphony Orchestra en Philippe Herreweghe. Dat concerto heeft een lastige reputatie. Robert Schumann schreef het in een periode dat ziekte zijn lichaam en geest in gevaar bracht. Dat gevoel zit verankerd in de muziek. Maar wat dan nog, als je kijkt naar de al even gevaarlijke situatie van onze planeet en onze beschaving? Ik speel deze muziek met de grootste passie, met liefde en verdriet. Alsof ik op de rand van een afgrond sta en vaarwel zeg aan alles en iedereen. Een ervaring van afschuwelijk lijden maar die tegelijk ongelofelijke poëtisch is. Deze muziek spelen is als vliegen met geknipte vleugels.’ VR
Vr 12.01.2018 — 20:00
Zo 14.01.2018 — 11:00
Koningin Elisabethzaal, Antwerpen
Za 13.01.2018 — 20:00
Muziekcentrum De Bijloke, Gent
Philippe Herreweghe dirigent
Patricia Kopatchinskaja viool
Mozart Symfonie nr. 3, ‘Paris’ (alleen op 12.01 en 13.01)
Schumann Vioolconcerto
Franck Symfonie
Tickets vanaf €10
Categorieën:Uncategorized
antwerpsomagazine.wordpress.com 