De Belgische klarinettiste Annelien Van Wauwe maakt internationaal furore en trad de afgelopen jaren op in de grootste concertzalen van Europa. Op vrijdag 6 januari vullen haar klarinetklanken de Koningin Elisabethzaal tijdens het traditionele Nieuwjaarsconcert van Antwerp Symphony Orchestra.
Toen Annelien Van Wauwe zich op een dag realiseerde dat ze vooral zwarte concertjurken in haar kast had hangen vroeg ze zich af: “Moet dat nog wel? In het gewone leven en op straat zien we er allemaal immers veel kleurrijker uit.” Sindsdien probeert Van Wauwe altijd een stukje kleur mee het podium op te brengen. Het is een van haar manieren om verbinding te maken met zowel publiek als mede-musici. “Opeens herkende het publiek zich beter in ons” vertelt ze. “De grens tussen de ‘belangrijke, serieuze, musici in het zwart en de mensen in de zaal viel weg, dat gaf voor mij een hele nieuwe dimensie aan het muziek maken.”
Je staat erom bekend een voorliefde te hebben voor moderne en hedendaagse muziek en altijd op zoek te zijn naar nieuwe manieren om met anderen samen te werken, waar ben je op dit moment mee bezig?
“Ik probeer altijd een stapje verder te zetten in het repertoire dat ik kies en de manier waarop ik dat aan een publiek presenteer. Zo vind ik het bijvoorbeeld ook heel spannend om met componisten aan nieuwe klarinetconcerti te werken. Er is natuurlijk al een prachtig repertoire voor de klarinet, maar ik kijk altijd of ik er nog iets aan toe kan voegen, dat is voor mij heel belangrijk. En dit doe ik bijvoorbeeld ook door met andere kunstvormen samen te werken, zoals videoproducenten, of zelfs geurkunstenaars. Mensen die naar muziek luisteren worden door die muziek geraakt, maar ik ben altijd benieuwd wat er gebeurt als er dan nog een extra zintuig geprikkeld wordt. Dat vind ik heel spannend om te zien! Muziek is een hele zintuiglijke ervaring, dat probeer ik het publiek mee te laten beleven. Op die manier ontstaat er een connectie.”
Hoe geef je jouw aandacht voor verbinding nog meer vorm in jouw concertpraktijk?
“Uiteindelijk draait het altijd om de mensen die komen luisteren. Maar ook tussen de musici op het podium moet het gezellig zijn. Dat ontstaat door respect voor elkaar te tonen en veel naar elkaar te kijken. Ik vind het heel belangrijk dat om verbinding te maken is—of ik nu helemaal solo speel, met een groot orkest en een dirigent, of met z’n tweeën of tienen—daar hamer ik altijd heel erg op.”
“Recent heeft de Belgische componist Wim Henderickx een concerto voor mij geschreven dat gebaseerd is op yogafilosofie. Daarin zijn hele mooie ideeën te vinden over verbinding en flow die Henderickx verwerkt heeft in dit stuk, SUTRA, voor bassetklarinet. Ik ben zelf op dit moment ook bezig om een concept te ontwikkelen waarbij ik meditatiesessies en yogalessen geef waar ik de muziek van SUTRA in gebruik. Ik zal korte stukjes uit het concerto spelen in dialoog met de electronics die ook deel uitmaken van het werk. Daarnaast ga ik dan met mijn stem de mensen in de meditatie leiden.”
Is jouw yogapraktijk ook van invloed op de manier waarop je klarinet speelt?
“Tijdens mijn studies in Berlijn heb ik heel sterk kunnen voelen wat het met je lichaam doet als je dagelijks yoga gaat beoefenen: je blijft fit, houdt je spieren soepel en ontwikkelt heel veel kracht. En ook je zintuigen worden scherper: je gaat bijvoorbeeld ook anders ruiken of luisteren. Maar voor mij was het eigenlijk het belangrijkste om te zien wat er gebeurt als je je bewuster wordt van je ademhaling, en die ademhaling zo kan gaan trainen dat je dat bij het klarinetspelen ook kan gebruiken. Je longen kunnen dan veel meer volume opnemen omdat je ribben door de yoga plaats gegeven hebben en je borstkas een beetje breder wordt. Toen paste ik opeens al mijn concertjurken niet meer! Maar mijn klank werd er wel veel beter van. Orkesten en dirigenten zijn soms verrast dat ik, ook al ben ik niet heel lang of breed, zo luid kan spelen. Ik kan nu heel goed mijn klank de zaal in projecteren.”
“Yoga en muziek maken zijn eigenlijk ook heel erg hetzelfde, beide bestaan uit het uitvoeren van een vaste reeks fysieke handelingen en bewegingen en je hebt te maken met heel precieze technische uitdagingen. Bij yoga wordt altijd gezegd dat de weg naar de perfecte yoga positie de weg zelf is. Dus het oefenen van een yogareeks is heel goed te vergelijken met het studeren van een muziekstuk. Als je jezelf onder druk zet dat het altijd perfect moet zijn en je geen fouten mag maken, juist dan gebeuren die fouten. Dan gaat het nooit lukken. Yoga leert je om mee te gaan in de herhaling van de beweging. Ik vind het een heel mooi idee dat je eigenlijk tot in het oneindige kan blijven oefenen. Dat geldt zowel voor yoga als voor muziek. Hoe vaak je een stuk ook speelt, het zal telkens een beetje anders zijn.”
“Ik probeer mijn ervaringen met yoga ook toe te passen in mijn lespraktijk. Zo merk ik bijvoorbeeld dat mijn studenten soms eerst niet eens weten of ze nu in- of uitgeademd hebben—dat is bijna vergelijkbaar met een violist die niet weet hoe zij met de boog moet strijken! Daarnaast is yoga ook heel goed om je concentratie te trainen. Als je weet hoe je jezelf zo kalm kan maken dat je gedachten je helemaal niet storen, of zelfs er helemaal niet zijn, dan geeft dat een compleet andere dimensie aan de manier waarop je kan spelen. Je bent minder afgeleid en je kan veel meer op gevoel laten gebeuren. Dan kan de muziek vrijuit stromen. Yoga heeft dus voor mij een enorm verschil gemaakt in de manier waarop ik mij muzikaal uit kan drukken. Ik voel emoties veel bewuster en kan veel vrijer spelen.”
Je bent een drukbezette vrouw die op veel verschillende manieren muziek maakt: een solocarrière, het CAROUSEL Chamber Music Ensemble, docente aan verschillende conservatoria. Hoe combineer je al deze activiteiten met elkaar?
“Ik doe heel veel dingen heel graag en wil helemaal niet kiezen! Het balanceren van mijn activiteiten is wel een van de uitdagingen in mijn leven. Ik ben constant aan het wikken en wegen en aan het beslissen welke prioriteiten ik moet stellen. Maar als ik me maar op één ding zou richten zou ik me waarschijnlijk vervelen, ik krijg er ook veel energie van om al die verschillende dingen te doen. Solo spelen is natuurlijk fantastisch, daar hou ik enorm van, maar ik ben ook heel graag klarinetdocente, dat is iets wat ik nooit zou willen verliezen. Tegelijkertijd heb ik het ook absoluut nodig om op een nog dichtere en intensere manier met mensen samen te spelen, om over langere tijd met een kleine groep musici kamermuziek te maken. Dat is iets waar ik altijd tijd voor wil blijven maken. Ik vind het heel belangrijk om in zo’n ensemble naar mensen te luisteren, hen iets aan te bieden en daar ook heel veel voor terug te krijgen. Bij het solo spelen is dat eigenlijk helemaal niet anders. Je staat niet alleen op het podium, maar je staat er samen met de dirigent en al die andere mensen die daar met jou samen spelen iets op te bouwen. Ook daar leer ik telkens weer heel veel van. Al die activiteiten—solo, kamermuziek, lesgeven—hangen voor mij allemaal met elkaar samen. Dat is al mijn hele carrière zo.”
Wat betekent dit nieuwjaarsconcert met het Antwerp Symphony Orchestra voor jou?
“Het Weber concertino is zo’n beetje het eerste vroeg-romantische concertino dat je als klarinettist gaat uitvoeren, het is dus een werk dat ik al heel lang speel. Eigenlijk is het maar een vrij kort stuk, maar alles zit erin. Je kan er ook heel mooi de ontwikkeling van de klarinet in herkennen, Weber heeft gebruikgemaakt van het hele register van het instrument en er allerlei virtuoze stukjes in gestopt. Dat moet in die tijd echt fantastisch geweest zijn om te horen, mensen zagen opeens wat een klarinet allemaal kan. Het stuk heeft voor mij ook een bijzondere betekenis. Net na mijn studies mocht ik een lange tournee maken met het Swedish Chamber Orchestra en Andrew Manze—mijn allereerste echte solotournee. Dat was ontzettend spannend en ik heb daar enorm veel van geleerd. Na de eerste paar concerten merkte ik dat ik het iedere keer dat ik het concerto speelde steeds leuker vond. Doordat ik zo vertrouwd was geraakt met het stuk en het orkest konden we dingen gaan uitproberen, zoals bijvoorbeeld tempowisselingen. Die ervaring is mij echt bijgebleven.”
“Ook de Fantasia da concerto Rigoletto speel ik al heel lang. Een vriend zei eens tegen mij dat het echt een stuk voor mij is, heel energiek en kleurrijk. Ik vind het ook vooral een heel leuk stuk: er zitten al die mooie thema’s uit aria’s in en zo kan ik eindelijk eens de operadiva spelen (want stiekem wil ik misschien af en toe ook eens een zangeres zijn)! Maar vooral vind ik het een mooie uitdaging om al die operathema’s op zo’n manier te brengen dat mensen dan niet gaan zeggen ‘goh, het is toch maar gewoon een bewerking voor klarinet en niet hetzelfde als de originele opera’. Ik wil de muziek zo vocaal mogelijk spelen! Het is een heel virtuoos werk, en daardoor toch ook wel lastig om te spelen, maar net dat vind ik er zo mooi aan: dat het virtuoos is maar niet zijn lyrische kwaliteiten verliest.”
“Het is voor mij ook altijd heel bijzonder om in Antwerpen als soliste op te treden. Veel mensen kennen mij hier, en veel Belgen zullen mij ook wel regelmatig op Klara gehoord hebben. Er zullen ook studenten en familie in de zaal zitten, dat geeft toch altijd een ander gevoel—een extra adrenalinekick. Het begin is dan misschien een beetje spannender dan andere concerten, maar al snel gebeurt er dan iets magisch waardoor ik er nog veel meer van kan genieten. Kortom, ik kijk er enorm naar uit! Het is een heel feestelijk programma en ik wens dat dit concert het Antwerpse publiek veel energie geeft voor het nieuwe jaar. Dat 2023 een mooi jaar mag worden waarin iedereen uit elke dag het beste kan halen.” RV
Nieuwjaarsconcert met Annelien Van Wauwe
06.01.2023 – 20:00
Koningin Elisabethzaal, Antwerpen
07.01.2023 — 20:00
Concertgebouw, Amsterdam
Categorieën:Uncategorized
antwerpsomagazine.wordpress.com 