Lucas van Woerkum zorgt voor live film montage vanuit het orkest
De Nederlandse regisseur Lucas van Woerkum studeerde cum laude af aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Maar hij komt eveneens uit een muzikaal nest en speelde jarenlang hoorn. Om beide passies te combineren, bedacht hij een nieuw filmgenre: Symphonic Cinema. Op 3 juni monteert hij live -vanuit het orkest- zijn filmische vertelling bij De vuurvogel van Stravinski.
Dat moet je toch nog eens uitleggen: wat is Symphonic Cinema? En hoe ben je daarin gerold?
‘Tien jaar geleden kwam ik tot de constatatie dat we symfonische muziek zelden inhoudelijk kennen, zelfs de grote meesterwerken niet. De composities lopen over van verborgen verhalen, maar de teksten in programmaboekjes stilden mijn honger daarnaar zelden. Dus zocht ik naar een manier om het verhaal dat de componist vertelt in de muziek live te vertalen naar het scherm. Symphonic Cinema is het tegenovergestelde van een traditioneel filmconcert, waar het orkest de beelden van een bestaande film volgt. Bij ons blijft de dirigent aan het roer en volg ik met de beelden het tempo van de muziek via speciaal ontwikkelde software. Ik zit op de plek van de solist en kan je verzekeren, dat is zweten bij momenten (lacht). Zeker als je pakweg in het BBC Symphony Orchestra plaatsneemt in The Barbican, of debuteert in The National Center for Performing Arts in Peking.’
Hoe vertaal je de -doorgaans strikt auditieve taal- van symfonische muziek naar een visuele vertelling?
‘Ik hoor vaak de kritiek dat je aan een klassieke compositie niet mag raken; de volledige focus moet naar het luisteren gaan. Bij een boekverfilming hoor je die commentaar ook wel eens. Dan vergelijk ik Symphonic Cinema altijd met opera, of de balletmuziek van Les Ballets Russes. Stravinski schreef De vuurvogel met de idee dat erop gedanst zou worden, dat het gezien zou worden. Zo zie en hoor je de dans in de film een hoogtepunt bereiken, op het moment dat de tuba een beetje vertraagt. Waarom zou je klassieke muziek dus afschermen van een multidisciplinaire benadering? Zeker de laatromantische symfonische muziek is bij uitstek verbonden aan film. Je hoort bij wijze van spreken het orkest zo aanzwellen bij een spannende scène van David Lynch. Ik ga andersom te werk en bestudeer voor mijn films de structuren en spanningsbogen op de partituur. Omdat de beelden live gemonteerd worden tijdens het concert, voorzie ik per shot een overlengte. Wanneer het orkest vertraagt, kan ik een beeld zo langer vasthouden. Er zijn dirigenten die behoorlijk los omspringen met tempowisselingen en graag improviseren.
Hoe kwam je na verfilmingen van het Tweede pianoconcerto van Dimitri Sjostakovitsj en Richard Wagners Der Ring des Nibelungen uit bij De vuurvogel van Stravinski?
‘De vuurvogel is een sprookje over goed en kwaad, een dramatisch thema dat me toeliet om dieper te duiken, verder weg van de abstractere films die ik voordien maakte. In die tijd (2014) was ik in mijn persoonlijk leven erg bezig met ouderkindrelaties. De vuurvogel gaat intrinsiek over familiebanden. Ik kon de muziek van Stravinski toen goed aanvoelen. Een kind krijgen houdt je altijd een spiegel voor en toont je zo een kant die je zelf niet altijd wil laten zien.’
Sindsdien gaat hard voor jou: je rijgt de prestigieuze samenwerkingen aan elkaar.
‘En wetende dat het allemaal begonnen is met de jullie welbekende componistdirigent Dirk Brossé! Nadat ik in 2010 mijn debuutfilm regisseerde op zijn muzikaal gedicht Sophia, zijn we goede vrienden
gebleven. Maar de mooiste recente erkenning kreeg ik van Marie Stravinski, de achterkleindochter van Igor Stravinski, en directrice van de Fondation Stravinsky. Zij liet me weten dat mijn werk voor De vuurvogel volledig in de geest en de traditie van de componist past. Overigens zal ze erbij zijn, op 3 juni in de Koningin Elisabethzaal, samen met haar dochter. Voor een toekomstige samenwerking in 2020 sta ik nu ook in contact met Marina Mahler. Ik ben dus zeker nog niet uitgefilmd (lacht).’
Doen nieuwe technologische ontwikkelingen, zoals Virtual Reality, jou verder fantaseren over het filmgenre?
‘Ik vind de immersive beleving van een voorstelling in 360° zeker een interessante ontwikkeling, maar de techniek druist lijnrecht in tegen mijn benadering. De idee van Symphonic Cinema is net dat geen enkele voorstelling gelijk is. Mijn films zijn nergens online te herbekijken, ze zijn weggelegd voor de exclusieve ‘hier-en-nu’ omgeving van een concertzaal. Je moet de concentratie, het ‘componeren’ van de beelden op de muziek kunnen voelen. En ik hou van een cinemascopisch, esthetisch filmkader, met de juiste verhoudingen voor mijn projecties.’ ED
Bekijk de documentaire over Symphonic Cinema op https://vimeo.com/194990984
Vr 01.06.2018 — 20:00
Cultuurcentrum, Hasselt
Zo 03.06.2018 — 11:00
Koningin Elisabethzaal, Antwerpen
Antony Hermus dirigent
Marc Vossen cello
Lucas van Woerkum regie
Moesorgski Nacht op de kale berg
(enkel op 01.06)
Katsjatoerjan Concerto-rapsodie
voor cello en orkest
Stravinski De vuurvogel
Tickets vanaf €10
Categorieën:Interview
antwerpsomagazine.wordpress.com 